ျမန္မာႏိုင္ငံ တယ္လီဖုန္း လုပ္ငန္းသမိုင္း

 

(က) စစ္မျဖစ္မီကာလမွ စစ္ၿပီးကာလအထိ

တယ္လီဖုန္းကို Alexander Graham Bell မွ ၁၈၆၇ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တီထြင္ခဲ့ပါသည္။  ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ကို Oriental Telephone and Electric Co. မွ ၁၈၈၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၄ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါသည္။ ၁၈၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ေမာ္လၿမိဳင္ၿမိဳ႕ႏွင့္ စစ္ေတြၿမိဳ႕တို႔တြင္ တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္ေရးကို စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ တယ္လီဖုန္းေပါင္း ၁၃၀၀ ခန္႔ကို တပ္ဆင္အသံုးျပဳလ်က္ ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။ ၁၉၂၃ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ၿမိဳ႕အခ်င္းခ်င္း တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္မႈအျဖစ္ ရန္ကုန္ႏွင့္ ပဲခူးၿမိဳ႕မ်ားကို စတင္ဆက္သြယ္ ခဲ့ပါသည္။ 

၁၉၃၆ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္-ပုသိမ္ႏွင့္ ရန္ကုန္-မႏၲေလး-ေမၿမိဳ႕(ျပင္ဦးလြင္) တယ္လီဖုန္းဆက္ေၾကာင္းမ်ားကို ျပည္ႏွင့္ ေရနံေခ်ာင္းတို႔မွတစ္ဆင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ တည္ေဆာက္ၿပီးစီးခဲ့ေသာ ေၾကးနန္းလိုင္းမ်ားကို အသံုးျပဳ၍- ရန္ကုန္၊ ပဲခူး၊ ေတာင္ငူ၊ သထံု၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ ဘားအံ၊ ျမဝတီ၊ ေရး၊ ကံေပါက္၊ ထားဝယ္၊ ေက်ာက္မဲေတာင္- မအူပင္၊ က်ဳိက္လတ္၊ ေမာ္လၿမိဳင္ကၽြန္း၊ ဝါးခယ္မ၊ ေျမာင္းျမ၊ လပြတၱာ၊ပုသိမ္၊ ကံႀကီးေဒါင့္၊ ေက်ာင္းကုန္း၊က်ဳံေပ်ာ္၊ ငသိုင္းေခ်ာင္း၊ ဟသၤာတ-ဝါးနက္ေခ်ာင္း၊ တိုက္ႀကီး၊ ဥကၠံ၊ လက္ပံတန္း၊ ေပါင္းတည္၊ ျပည္၊ ေအာင္လံ (ေျမထဲ)၊ သရက္၊ မေကြး၊ မင္းဘူး၊ ေညာင္ဦး၊ ပခုကၠဴ၊ ျမင္းၿခံ၊ မိတၳီလာ၊ သာစည္၊ မႏၲေလး၊ စစ္ကိုင္း၊ ျမင္းမူ၊ မံုရြာ၊ အလံု၊ ေရႊဘို- ေမၿမိဳ႕၊ ေက်ာက္မဲ၊ နမ့္ဆမ္၊ သီေပါ၊ နန္းေမွ်ာ္၊ လား႐ႈိးၿမိဳ႕မ်ားသို႔ တယ္လီဖုန္းဆက္ေၾကာင္းမ်ား ရရွိေစခဲ့ပါသည္။

၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ Oriental Telephone and Electric Co. rS Rangoon Telephone Co. (ရန္ကုန္တယ္လီဖုန္းလုပ္ငန္း) ဟု အမည္ေျပာင္းကာ အစိုးရထံမွ လိုင္စင္ယူ၍ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၀ ျပည့္ႏွစ္အထိ စစ္မျဖစ္မီ ကာလအတြင္း တယ္လီဖုန္း အိတ္ခ်ိန္းေပါင္း ၁၃၁ လံုး ရွိခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တယ္လီဖုန္းေပါင္း ၄၄၉၉ လံုး ရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ အဂၤလိပ္မ်ား ရန္ကုန္မွ ဆုတ္ခြာခ်ိန္ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၇ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္တယ္လီဖုန္း အိတ္ခ်ိန္းမ်ားႏွင့္ အျခားဆက္သြယ္ေရး စာရင္းမ်ားကိုပါ ဖ်က္ဆီးသြားေၾကာင္း သိရပါသည္။ ဂ်ပန္မ်ား ဝင္ေရာက္အုပ္ခ်ဳပ္ခ်ိန္တြင္ တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္မႈကို အေရးႀကီးေသာ အစိုးရႏွင့္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား အၾကား ျပန္လည္ထူေထာင္ သံုးစြဲလာခဲ့ပါသည္။

(ခ) စစ္ၿပီးကာလ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မတ္လအထိ

ဂ်ပန္မ်ား ဆုတ္ခြာသြားၿပီးေနာက္ ျမန္မာျပည္အစိုးရသည္ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္မႈ လုပ္ငန္းကို ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့ရာ ရန္ကုန္-မႏၲေလး-ကေလးဝမွတစ္ဆင့္ အိႏၵိယသို႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရရွိသည့္ အခ်ိန္မွ တယ္လီဖုန္ းဆက္သြယ္ေရး လုပ္ငန္းကို ျပည္တြင္းေသာင္းက်န္းမႈေၾကာင့္ ပ်က္စီးမႈအပါအဝင္ ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၁-၆၂ ခုႏွစ္အထိ တယ္လီဖုန္း အိတ္ခ်ိန္းေပါင္း ၈၀ ႏွင့္၊ တယ္လီဖုန္းေပါင္း ၁၄၇၅၄ ကို တပ္ဆင္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ ေခတ္မီ ဆက္သြယ္ေရးကို တပ္ဆင္ရန္အတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ လက္သံုးတယ္လီဖုန္းစနစ္မွ အလိုအေလ်ာက္ တယ္လီဖုန္းစနစ္သို႔ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲ တပ္ဆင္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္းအတြက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ေမာင္ေထာင္ေလးလမ္း၊ ဟံသာဝတီ၊ တာေမြ၊ အင္းစိန္ ေခတ္မီ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ားကို တပ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။

(ဂ) ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အထိ

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္အတြင္း ေျပာင္းလဲတပ္ဆင္ခဲ့ေသာ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္း ၄ လံုးကို ၁၉၆၂-၆၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္ အတြင္း ၿပီးစီးအသံုးျပဳႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ မရမ္းကုန္း ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္းကို တပ္ဆင္ခဲ့ရာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးစီးခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ား စတင္အသံုးျပဳလာခ်ိန္မွစ၍ တယ္လီဖုန္းေခၚဆိုခမ်ားကို ပံုေသႏႈန္းမွ တစ္ခါေခၚ၊ မီတာတစ္ထစ္တက္သည့္ စနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲေကာက္ခံခဲ့ရာ တယ္လီဖုန္းသံုးစြဲသူမ်ား၏ ေငြကုန္ေၾကးက်မႈ အေပၚ စိုးရိမ္မႈေၾကာင့္ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ရွိခဲ့ေသာ တယ္လီဖုန္းဦးေရ ၁၇၂၄၅ လံုးမွ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ ၁၅၆၃၁ လံုးသို႔ က်ဆင္းသြားခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေအာ္တိုတယ္လီဖုန္း သံုးစြဲရာတြင္ လြယ္ကူမႈ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားကို သိရွိလာေသာအခါ သံုးစြဲသူ တျဖည္းျဖည္းမ်ားလာၿပီး၊ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္တြင္ တယ္လီဖုန္းအလံုးေပါင္း ၂၁၄၄၄ လံုးသို႔ သိသိသာသာ တိုးတက္လာခဲ့ကာ ယေန႔တိုင္ ဆက္တိုက္ တယ္လီဖုန္းဦးေရ တိုးတက္လ်က္ ရွိပါသည္။ 

၁၉၆၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေအာ္တိုတယ္လီဖုန္း အိတ္ခ်ိန္းအသစ္ တပ္ဆင္ျခင္း မရွိခဲ့ေသာ္လည္း မႏၲေလးအပါအဝင္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ လက္သံုးတယ္လီဖုန္းအိတ္ခ်ိန္း အေရအတြက္မွာ ၉၃ လံုးမွ ၁၃၄ လံုးအထိ တိုးတက္ခဲ့ပါသည္။ တယ္လီဖုန္းအေရအတြက္ သိသိသာသာ တိုးတက္လာျခင္းမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တပ္ဆင္ထားေသာ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ား၏ လိုင္းပမာဏအရ တယ္လီဖုန္းအသစ္မ်ား တပ္ဆင္ျခင္းက အဓိကျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ပထမဆက္သြယ္ေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္းကို ၁၉၇၈ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ကိုယ္တိုင္လွည့္ ရပ္ေဝး တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ကို စတင္အသံုးျပဳခဲ့ျခင္း၊ အခမ္းအနားဖြင့္လွစ္ျခင္းျဖင့္ လုပ္ငန္းၿပီးဆံုး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

 

အဆိုပါ ပထမဆက္သြယ္ေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ စီမံကိန္းကာလအတြင္း ေအာတိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ား တပ္ဆင္ေရး အစီအစဥ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ ဗိုလ္ဆြန္ပက္လမ္း (ေမာင္ေထာ္ေလးလမ္း) နယ္ေျမတြင္ လိုင္း ၅၆၀၀၊ သဃၤန္းကၽြန္းနယ္ေျမတြင္ လိုင္း ၁၀၀၀၊ မဂၤလာဒံုနယ္ေျမတြင္ လိုင္း ၆၀၀၊ အိတ္ခ်ိန္း ၃ လံုးကို တပ္ဆင္ၿပီးစီးခဲ့ပါသည္။ နယ္ၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္ေသာ မႏၲေလးၿမိဳ႕တြင္ လိုင္း ၃၀၀၀ ဆန္႔ တစ္လံုး၊ ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့္ ပုသိမ္ၿမိဳ႕တို႔တြင္ လိုင္း ၁၀၀၀ ဆန္႔တစ္လံုးစီ၊ ပဲခူး-စစ္ေတြ-ျပည္-ေတာင္ႀကီး-မိတၳီလာ-မေကြးၿမိဳ႕တို႔တြင္ လိုင္း ၆၀၀ ဆန္႔ တစ္လံုးစီႏွင့္  ေတာင္ငူ-လား႐ႈိး-ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မ်ားတြင္ လိုင္း ၄၀၀ ဆန္႔ တစ္လံုးစီကို တပ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပထမဆက္သြယ္ေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ စီမံကိန္းကာလအတြင္း ၿမိဳ႕ႀကီး ၁၃ ၿမိဳ႕၌ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္း ၁၅ လံုးကို တပ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။ 

ထို႔ျပင္ ပထမဆက္သြယ္ေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ စီမံကိန္းကာလအတြင္း ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕မွ တစ္ၿမိဳ႕သို႔ အလိုအေလ်ာက္ ဆက္သြယ္ႏိုင္ရန္ ျပည္တြင္း အလိုအေလ်ာက္ ထပ္ဆင့္အေဝးဆက္ အိတ္ခ်ိန္း ၂ လံုးကို ရန္ကုန္ႏွင့္ မႏၲေလးၿမိဳ႕တို႔တြင္ လိုင္း ၈၀၀ ဆန္႔ႏွင့္ လိုင္း ၆၀၀ ဆန္႔ အသီးသီး တည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။ အထက္ပါ ၿမိဳ႕ႀကီး ၁၃ ၿမိဳ႕ရွိ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္း ၁၅ လံုးအတြက္ ၿမိဳ႕တြင္းတယ္လီဖုန္း ျဖန္႔ေဝေရး ကြန္ခ်ာအတြက္ ေျမေအာက္ႀကိဳး ၃၇၈၂၇ (Pair Kilometer) ႏွင့္ ေကာင္းကင္ႀကိဳး ၁၁၁၁၆.၈ Pair Kilometer တို႔အား တပ္ဆင္အသံုးျပဳခဲ့ရပါသည္။ ထို႔ျပင္ ပထမဆက္သြယ္ေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ စီမံကိန္းကာလအတြင္း၌ပင္ တယ္လီဖုန္း ေခၚဆိုခမ်ားကို ကြန္ပ်ဴတာျဖင့္ ေကာက္ယူေရးစနစ္ ျဖစ္ေသာ ေခတ္မီ Centralised Automatic Message Accounting (CAMA) System ကို စတင္အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ ထိုစနစ္ျဖင့္ တစ္ဦးခ်င္း တယ္လီဖုန္းေခၚဆိုခ ေငြေတာင္းခံလႊာမ်ား ႐ိုက္ထုတ္ရန္ အတြက္ Billing Processor  တစ္လံုးကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တည္ေဆာက္ထားရွိခဲ့ပါသည္။

ပထမဆက္သြယ္ေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္းတြင္ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္း အမ်ားအျပား တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ကိုယ္တိုင္လွည့္ ရပ္ေဝးဆက္သြယ္မႈ စနစ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ျခင္း (Automatic Message Accounting)  မ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တယ္လီဖုန္းဆက္သြယ္ေရး အတြက္ ဆက္သြယ္ေရး သမိုင္းက႑သစ္ တစ္ခုကို ျဖစ္ေစခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္တြင္ ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္း အေရအတြက္မ်ား တိုးတက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ထိုႏွစ္မွ စတင္၍ တယ္လီဖုန္းဦးေရမွာလည္း သိသိသာသာ တိုးတက္ၿပီး သံုးစြဲသူ မ်ားျပားလာခဲ့ကာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စသည္တို႔တြင္ အတိုင္းအတာတစ္ခု အတြင္းမွ တယ္လီဖုန္းလုပ္ငန္း အေနႏွင့္ ပံ့ပိုးႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

 ၁၉၈၅-၈၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၇-၈၈ ခုႏွစ္အတြင္း ဒုတိယ ဆက္သြယ္ေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္း အစီအစဥ္ျဖင့္ ေအာ္တိုတယ္လီဖုန္း အိတ္ခ်ိန္းအသစ္ ၁၃ လံုးကို အသစ္တည္ေဆာက္ တပ္ဆင္ခဲ့ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အသစ္တပ္ဆင္ခဲ့ေသာ အိတ္ခ်ိန္း အသစ္မ်ားသည္ ယခင္က အသံုးျပဳခဲ့ေသာ Electro-mechanical Crossbar  အလိုအေလ်ာက္ အိတ္ခ်ိန္းမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ Computer Control-digital Electronic  ေအာ္တိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအိတ္ခ်ိန္းမ်ားသည္ ကမ႓ာ့ေခတ္မ ီအမ်ဳိးအစားမ်ားျဖစ္ၿပီး ထိန္းသိမ္းသံုးစြဲရာတြင္လည္း လြယ္ကူမႈ ရွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ၁၉၈၅-၈၆ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၇-၈၈ ခုႏွစ္မ်ား အတြင္း တယ္လီဖုန္းဦးေရ သိသာစြာ တိုးတက္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၈၇-၈၈ ခုႏွစ္တြင္ အိတ္ခ်ိန္းေပါင္း ၂၄၃ လံုး (ေအာ္တို ၃၃ လံုး+လက္လွည့္ ၂၁၀ လံုး) ရွိခဲ့ပါသည္။

သင္တန္းပို႔ခ်ခ်က္လက္စြဲစာေစာင္၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္

 http://www.yatanarpon.com.mm

Posted in: နည္းပညာသတင္းမ်ား